បណ្ដាំក្រមង៉ុយ

បណ្ដាំក្រមង៉ុយ
»	នេះបទព្រហ្មប្រាជ្ញប្រែ	ប្រាយប្រាប់ខ្មែរទាំងប្រុសស្រី
	ឲ្យប្រិតប្រុងស្មាតី	គួរគប្បីឲ្យអុស្សាហ៏។
»	កុំខ្ជិលកុំល្ងង់ពេក	ខំរៀនលេខរៀនអក្ខរា
	រៀនគ្រប់សព្វធម៌អាថិ	ប្រាជ្ញាផ្សំនឹងគំនិត ។
»	កំណើតកើតជាមនុស្ស	មើលឲ្យធ្លុះទោះឆ្ងាយជិត
	ចេះស្ទាត់ប្រាកដពិត	គិតការអ្វីបានគ្រប់យ៉ាង។
»	មនុស្សល្ងង់មិនផ្អើលភ្ញាក់	ដូចភ្នែកខ្វាក់ទាំងសងខាង
	មានរូបគ្មានអ្វីអាង	សាងបាបថោកកើតមកខ្លៅ។
»	ពូជមនុស្សទោះខ្ពស់ទាប	កាត់តាមភាពត្រកូលផៅ
	អាក្រក់ល្អសខ្មៅ	កាត់កូនចៅដូចដូនតា។
»	ពូជល្ងង់មិនបានបួស	ទុកជាទោសនឹងសាសនា
	អ្នកបួសចេះធម៌អាថិ	កូនសិក្សាខំរៀនសូត្រ ។
»	ពូជខ្លៅមិនសូវប្រាជ្ញ	ពូជកោងកាចមិនសូវស្លូត
	ពូជត្រង់ៗរហូត	ពូជភរភូតមិនផុតផៅ ។
»	ឪពុកម្តាយស្លូតត្រង់	ចិត្តមិនចង់ឲ្យកូនខ្លៅ
	ជេរវាយស្តីប្រេដៅ	ឲ្យកូនចៅបានចេះដឹង។
»	ឪពុកគ្មានតំរិះ	ឃើញកូនចេះមិនដែលខឹង
	ឃើញកូនខំប្រិតប្រឹង	ឪពុកដឹងតែងត្រេកអរ។
»	ដាស់តឿនកើនរំលឹក	ជេរល្ងាចព្រឹកខ្លាចកូនក្រ
	ចង់ឲ្យតែកូនល្អ	លោមអង្វរឲ្យកូនខំ។
»	កូនកាចបំពេញទុក្ខ	ម្តាយឪពុកមានបារម្ភ
	កូនស្លូតដឹងគួរសម	មេបាថ្កុំថ្កើងកេរ្តិ៍ឈ្មោះ។
»	ឪពុកម្តាយក្សត់ខ្សោយ	កុំបណ្តោយឲ្យអាប់យស
	ខំរៀនឲ្យបានខ្ពស់	គ្រាន់សង្រ្គោះដល់មេបា។
»	អ្នកល្ងង់ហេតុពីខ្ជិល	ឥតមន្ទិលរឿងធម៌អាថិ
	គួរកូនចៅសិក្សា	រៀនអក្ខរាទាំងប្រុសស្រី។
»	កាលអង្គព្រះសាស្តា	មានថេរាមានថេរី
	ភិក្ខុភិក្ខុនី	ធម៌បាលីចេះចាំស្ទាត់។
»	លោកសង្ឃខ្លះចេះស្ទើរ	ចេះភ្លើៗធ្វើឲ្យភ្លាត់
	ព្រះអង្គទ្រង់សន្មត	សិក្ខាបទដល់ឥឡូវ ។
»	ទំលាប់ទំនៀមខ្មែរ	ខំធ្វើស្រែចង់បានស្រូវ
	អ្នករៀនច្បាប់ខុសត្រូវ	ទុកជាផ្លូវភ្លឺប្រាជ្ញា។
»	ស្រុកសៀមលាវបារាំង	ចេះតតាំងពីដូនតា
	ចេះលេខចេះអក្ខរា	សរសេរចារទាំងប្រុសស្រី។
»	ជាតិខ្មែរមិនចេះខ្មាស	នាំពីចាស់គំនិតខ្លី
	ល្ងង់ដប់ចេះពីរបី	ចេះជួញក្តីមិនចេះច្បាប់។
»	មិនចេះលេខអក្សរ	មុខមាត់ល្អប្រាជ្ញាអាប់
	ឈ្មោះខ្លួនភ្នែកខ្លួនស្រាប់	គេសូត្រប្រាប់ទើបបានដឹង។
»	ភ្នែកជាភ្លឺក្រលែត	ល្ងង់ព្រោះហេតុមិនខំប្រឹង
	កើតទាស់មានចិត្តខឹង	ពឹងរកគេសរសេរឲ្យ។
»	មនុស្សក្រហេតុពីខ្ជិល	មិនរមិលមើលមុខក្រោយ
	ម្យ៉ាងខ្សត់ពីព្រោះខ្សោយ	ញឹងខាងឲ្យរង្វើលរក ។
»	ម្យ៉ាងក្រពីព្រោះល្ងង់	ជួញលិចលង់មិនលៃលក
	ទិញថ្លៃទៅលក់ថោក	ចេះតែយកគិតមិនយល់ ។
»	អ្នកមានៗគំនិត	ដេកដើរគិតកើតរវល់
	ប្រាជ្ញាជាឫគល់	កើតអំពល់អំពីទ្រព្យ។
»	អ្នកល្ងង់និងអ្នកចេះ	បើនឹងរិះរាយរៀបរាប់
	អ្នកចេះប្រសើរគាប់	ល្ងង់ឥតភ័ព្វអាប់រាសី។
»	មានរូបមានជីវិត	មិនចេះគិតចង់ដឹងអ្វី
	រូបប្រុសរិកដូចស្រី	នឹងហ៊ានស្តីគ្មានគេស្តាប់។
»	ល្ងង់ម្យ៉ាងមានអំណាច	ល្ងង់កោងកាចអាងចាក់កាប់
	ឆាប់ខឹងមិនដឹងច្បាប់	កាលណាស្លាប់គេត្រេកអរ។
»	អ្នកចេះតំរិះដល់	អ្នកល្ងង់ឆ្ងល់មិនសល់ក្រ
	ចេះល្ឥតចិត្តជាល្អ	សួយអាករចូលមិនខ្វះ។
»	ចេះម្យ៉ាងមានអំណាច	អ្នកខ្លៅខ្លាចឱនសំពះ
	គេខុសជេរដៀលត្មេះ	អ្នកខ្លៅខ្លះគេលបខឹង។
»	ប្រាជ្ញម្យ៉ាងចេះសព្វសុស	ប្រព្រឹត្តខុសនោះមិនដឹង
	មិនគិតពិនិត្យថ្លឹង	ប្រាជ្ញប្រិតប្រឹងប្រដៅគេ។
»	កូនចៅទោះធំតូច	ខុសខិលខូចខឹងវាយជេរ
	មារយាទខ្លួនខុសគេ	មិនគ្នាន់គ្នេរកិរិយាឯង ។
»	កូនចៅទាំងស្រីប្រុស	ការត្រូវខុសគួរគិតក្រែង
	គិតគ្រប់សព្វកន្លែង	តែងនឹងមានរាល់រូបកាយ ។
»	ភ្នែកបើកភ្លឺមានពិត	មើលឃើញជិតៗរៀងអាយ
	ភ្នែកធ្មេចមើលឃើញឆ្ងាយ	សព្វសុសសាយមិនសេសសល់។
»	រៀនរកស៊ីលក់ទិញ	ខាតចំណេញគិតឲ្យដល់
	ឲ្យដឹងការកិច្ចកល	ទើបកើតផលប្រយោជន៏ខ្លួន។
»	ឲ្យរៀនលេខនព្ធន្ត	បូកហាគុណឲ្យមាំមួន
	ដីសនិងក្តារឆ្នួន	ក្រែងចិនយួនបំបាត់បាន។
»	ជញ្ជីងភ្នែកមានល្បាក់	មើលឲ្យជាក់កុំប្រមាណ
	ក្រែងខុសខាតមិនខាន	ធ្លាប់រាប់អានកុំទុកចិត្ត។
»	ភ្នែកមនុស្សធំរលីង	ភ្នែកជញ្ជីងគេចុចល្ឥត
	អ្នកល្អថ្លឹងប្រឹងប្រឹត	ព្រោះអាណិតខ្មែរល្ងង់ខ្លៅ ។
»	ចិនមានពីដូរលក់	ស្រូវកន្ទក់កន្តាំងតៅ
	របស់ទោះឆ្អិនឆៅ	សំពត់អាវខោខ្មៅស។
»	ខ្មែរអាងស្រូវក្នុងដោក	ដូរថ្លៃថោកអាក្រក់ល្អ
	អស់ស្រូវទៅជាក្រ	អង្វរចិនជឿស្រូវឯង ។
»	ធ្វើស្រែនឿយហត់ណាស់	ចិននៅផ្ទះដេកចំខែង
	ផ្ទះចិនពីរបីល្វែង	មានកន្លែងជង្រុកស្រូវ។
»	ជាតិខ្មែរឥតគំនិត	ស៊ីមិនគិតមើលខុសត្រូវ
	ជឿចិនរាល់រដូវ	កេរ្តិ៍ម៉ែឪចិនអូសអស់ ។
»	ចិនមកពីស្រុកនាយ	មានសំពាយជារបស់
	មិនទាន់ចេះខ្មែរសោះ	គ្មានកេរកោះស្រែចំការ ។
»	កែវកចង្រ្កានឆ្នាំង	ផ្សំកំលាំងនិងប្រាជ្ញា
	អំរែកជិះលើស្មា	មានម្លូស្លាជាដើមទុន។
»	ទំនិញមានគ្រប់មុខ	ផ្ទាល់ផ្ទេរទុកដាក់ដោយធុន
	ចិនរែកមិនដែលពុន	ស្រូវជោរជន់ពេញជង្រុក។
»	ឈប់រែកដេកអង្គុយ	រាប់កាក់លុយប្រមូលទុក
	ឪទិនស្រាពីមុខ	ទុកជាធ្នាក់ទាក់កខ្មែរ ។
»	ចិនច្រើនខ្មាំងចិត្តខ្មៅ	កន្តាំងតៅធ្វើជាស្រែ
	គ្មានត្បាល់គ្មានអង្រែ	អង្ករខ្មែរចូលបាវចិន ។
»	ជាតិខ្មែរច្រើនឥតខ្មាស	ស្រេកស្រាណាស់ផឹកជឿសិន
	គំនិតគិតមិនឆ្អិន	ផឹកបង្ហិនតែទ្រព្យឯង ។
»	កំណើតអ្នកផឹកស្រា	បែកប្រាជ្ញាច្រើនកន្លែង
	អ្នកម្យ៉ាងបែកខាងល្បែង	មិនគិតក្រែងខ្លាចខ្លួនក្រ ។
»	អាម្យ៉ាងបែកលួចឆក់	មារយាទអាក្រក់មិនបានល្អ
	ផឹកចោលការរបរ	ផឹកថ្មើម៉ានចិនមិនគិត ។
»	ថាចិនមិនចេះកាញ់	ប្រាប់សំលាញ់ពួកម៉ាកមិត្ត
	គូកនទោះឆ្ងាយជិត	រឹតប្រមូលលុយឲ្យចិន ។
»	ត្រូវស្រាចង់ស៊ីឆ្ងាញ់	ធុំឆាខ្លាញ់បក់ឆួលក្លិន
	ឃើញបាយសម្លឆ្អិន	ផ្គាប់ចិត្តចិនយកបាយស៊ី។
»	ផឹកទឹកបោយត្រលោក	មារយាទទាបថោករិកសៀធី
	ចិនប្រើសែងរែកលី	ស៊ីញយៗចិនមើលងាយ ។
»	ជាតិចិនកំណាញ់ស្វិត	នឹកក្នុងចិត្តមិននិយាយ
	មារយាទខ្មែរច្រើនរាយមាយ	រលាយទ្រព្យអភ័ព្វខ្លួន។
»	ស៊ីឆ្ងាញ់ឆ្អែតស្កប់ស្កល់	ទាបថោកដល់ប្រពន្ធកូន
	អាប់យសទាំងបងប្អូន	ដល់តាដូនពូជពង្សខ្មែរ។
»	ជាតិចិនសុទ្ធសឹងស	មានទ័លក្រខ្សត់ខ្លះដែរ
	ស៊ីផឹកស្និទ្ធតាមសែ	តមបាយខ្មែរមិនស៊ីសោះ ។
»	មានផ្ទះមានដំណាំ	កាប់ដីដាំដោយកៀនកោះ
	ដំឡូងត្រាវចេកម្នាស់	ស៊ីមិនអស់ទុកលក់ដូរ ។
»	ខ្មែរច្រើនខ្ជិលប្រមឹក	កែងកោងរិកអួតអម្បូរ
	ខ្វះលុយអង្គុយថ្ងូរ	កើបបង្ហូរស្រូវជង្រុក ។
»	កូនអើយរឿងដំណាំ	គួរតែដាំឲ្យគ្រប់មុខ
	ដីកេរម្តាយឪពុក	មិនត្រូវទុកចោលទំនេរ ។
»	រាជការវាស់មានថ្លៃ	ផ្តិតមេដៃផ្តាច់ជាកេរ
	មិនវាស់លេងទទេ	រេរិះយកពន្ធរាល់ឆ្នាំ ។
»	ដូងស្វាយអំពៅចេក	កុំខ្ជិលពេកដេកប្រចាំ
	ម្លូស្លាម្រេចខ្ទឹមថ្នាំ	ត្រូវតែដាំកុំឲ្យខ្វះ។
»	ទេសឯកសំពត់ស	ដីវាលល្អដាំកប្បាស
	កុំខ្ជិលតាមចាស់ៗ	មនុស្សនឿយណាស់មិនដែលក្រ។
»	បន្លែដាំគ្រប់មុខ	យកគ្រាប់ទុកដាំបន្ត
	ចាក់ដីជាតិល្អៗ	បង្ការស្លពេលល្ងាចព្រឹក។
»	ម្លូស្លាថ្នាំខ្ទឹមម្រេច	លូតលាស់លេចពីស្រោចទឹក
	បានផលផ្លែរឺស្លឹក	កុំឆ្មើងរិកវាក្រខ្លួន។
»	ត្រីងៀតផ្អកប្រហុក	ខ្មែរគ្រប់ស្រុកទិញដូរយួន
	អំបិលធូបក្រមួន	ពីតាដូនតែងដូរទិញ។
»	ដូរទុកដាក់ដំកល់	ស៊ីឲ្យដល់ខួបខែវិញ
	ឲ្យបរិបូរពោរពេញ	ខាតចំណេញកុំទិញតិច។
»	អំបិលទិញមួយចុង	ច្រកពេញអុងអាងខាងលិច
	កុំទិញក្តោបខ្ចប់វេច	អស់រំពេចគេចទិញទៀត។
»	អំបិលមួយស្រូវបី	វាល់នឹងល្អីទូលកណ្តៀត
	ខ្លួនក្រត្រដរេឆ្លៀត	មារយាទយ៉ាងហ្នឹងកុំប្រព្រឹត្ត។
»	កូនចៅទាំងប្រុសស្រី	គួរគប្បីប្រុងគំនិត
	ចិញ្ចឹមជន្មជីវិត	គិតឲ្យវែងកុំគិតខ្លី។
»	ទំនេរល្ហែធ្វើការ	សូត្រធម៌អាថិទាំងប្រុសស្រី
	ឲ្យត្រឹមត្រូវបាលី	ដូចស្រដីខាងដើមស្រាប់ ។
»	រាល់រូបទាំងប្រុសស្រី	កាលចេះស្តីព្រោះចេះស្តាប់
	ម៉ែឪតំរូវប្រាប់	កូនចៅត្រាប់តាមដូនតា។
»	ចាស់ម្យ៉ាងសាងសីលទាន	មិនបំពានខុសពុទ្ធដិកា
	កូនកាត់តាមមេបា	មិនទៅណាឆ្ងាយពីផ្លូវ។
»	ចាស់ម្យ៉ាងសាងផលកម្ម	ស្អប់សីលប្រាំដូចសត្រូវ
	កូនកាត់តាមម៉ែឪ	អាស្រូវភាសវិនាសខ្លួន ។
»	មិនជឿមគ្គជឿផល	ធ្លាក់ទៅដល់អបាយបួន
	កងកម្មចាំគំគួន	គេចវេះពួនមិនកំបាំង ។
»	ព្រះអង្គមានពុទ្ធដីកា	ប្រៀបឧមាជាទីតាំង
	ដូចគេមានកំលាំង	សំរាំងទុកទឹមរទេះ ។
»	នឹងបរផ្លូវវៀចត្រង់	រឺនឹងចង់បរគេចវេះ
	កង់វិលមិនរបេះ	ជិះជើងគេមិនឃ្លាតឃ្លា។
»	រាល់រូបទាំងតូចធំ	ចូលរូងភ្នំរូងគុហា
	យកថ្មផ្ទាំងរាំងទ្វារ	កម្មវេរាតោងតាមបាន ។
»	កងសីលមានអង្គប្រាំ	វេរាកម្មដិតដោយដាន
	នរកប្រេតតិរច្ឆាន	ខានឃាត់ខាំងរាំងមគ្គផល ។
»	គួរខំសាងសីលទាន	យកនិពា្វនជាត្រើយថ្នល់
	យូរឆាប់គង់តែដល់	កុសលជួយចាកសង្សារ ។
»	កូនចៅរិះរេគិត	មើលគំនិតចិត្តដូនតា
	ប្រព្រឹត្តខុសសាសនា	គេចកិរិយាកុំធ្វើត្រាប់ ។
»	មើលចាស់ណាត្រឹមត្រូវ	ចុះក្នុងផ្លូវកន្លងច្បាប់
	ចាស់ស្តីគប្បីស្តាប់	ប្រិតព្រៀងប្រាប់ឲ្យប្រុងចាំ។
»	គោរពគុណទាំងបី	សូត្របាលីតាមចំណាំ
	រក្សាអង្គសីលប្រាំ	កម្មវេរាតាមមិនទាន់ ។
»	សាសនានៅវែងឆ្ងាយ	កន្លងបា្លយជាងពីរពាន់
	សព្វថ្ងៃលៃគ្នេគ្នាន់	មិនទាន់គ្រប់ជាងប្រាំរយ។
»	ឥឡូវចិតប្រាំបី	នៅម្ភៃមួយខាងក្រោយ
	កូនចៅកុំបណ្តោយ	ឲ្យលិចលង់ក្នុងសង្សារ។
»	មានពាក្យចាស់ដំណាល	ថាកណ្តាលព្រះសាសនា
	ទំនាយក្បួនតំរា	ថានឹងរៀវហើយរីកវិញ ។
»	ហេតុនេះអស់កូនចៅ	ទោះល្ងង់ខ្លៅយ៉ាងណាមិញ
	ខំអុស្សាហ៏ទន្ទេញ	បំពេញពាក្យពុទ្ធទំនាយ។
»	តំណពីថ្ងៃនេះ	រៀនតំរិះកុំរាយមាយ
	កូនណាមិនស្វាធ្យាយ	មិនរលាយរលត់ទុក្ខ។
»	ដល់សាសនាគ្រប់គ្រាន់	ជួបប្រាំពាន់ទៅខាងមុខ
	ទំនាយរាយទំនុក	ថាឪពុកម្តាយស្អប់កូន។
»	ថាកើតអន្តរកប្ប	គុំសម្លាប់គ្នាបងប្អូន
	មិនដឹងតាដឹងដូន	សូន្យសីលទានមិនមានសល់។
»	គួរគិតកុំសាងកម្ម	កាន់សីលប្រាំចាំដំកល់
	ខំសាងមគ្គសាងផល	នឹងបានដល់ឋានសាន្តសុខ។
»	នឹងរួចពីកាប់ចាក់	មិនបានធ្លាក់ទៅនរក
	ព្រះសិរអារ្យត្រាស់ខាងមុខ	រាសាយទុក្ខសោករាល់ថ្ងៃ។
»	នេះហៅច្បាប់បណ្តាំ	ថាពាក្យប្រាំៗមួយផ្ទូន
	បទព្រហ្មគ្រប់ឃ្លាបួន	ជួនចែងចប់ម្ល៉េះហើយហោង។