ខេត្តកំពង់គោ

កំពង់គោ គឺជា​ខេត្ត​ខ្មែរ​មួយ​នៅ​ដែនដី​កម្ពុជា​ក្រោម​។ បច្ចុប្បន្ន ខេត្ត​នេះ ត្រូវ​រដ្ឋាភិបាល​បក្សកុម្មុយនិស្ត​វៀតណាម ប្តូរ​ឈ្មោះ ទៅជា​ភាសា​យួន​ថា ឡុង​អាង (Long An) ។​

ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត៖^(១)

​ ខាងជើង ជាប់​នឹង​ខេត្ត​រោងដំរី (Tây Ninh) និង​ព្រះរាជា ណា​ចក្រ​កម្ពុជា ដែលមាន​ប្រវែង​ព្រំដែន​ប្រមាណ ១៣៧, ៥ Km2 ខាងត្បូង​ជា​នឹង​ខេត្ត​មេ​-​ស (Tiền Giang)   ខាងលិច ជាប់ នឹង​ផ្សារ​ដែក (Đồng Tháp) និង​ខាងត្បូង​ជាប់ នឹង​ទីក្រុង​ព្រៃនគរ (Thành Phố Hồ Chí Minh) ។​

​លក្ខណៈ​ភូមិសាស្ត្រ​៖

ទិដ្ឋភាពខេត្តកំពង់គោ ។

ទោះបី​ខេត្ត​កំពង់​គោ ឋិត​នៅក្នុង​តំ បន់​វាលទំនាប នៃ​ដែនដី សណ្ត​ទន្លេមេគង្គ​ក៏ដោយ ប៉ុន្តែ​ខេត្ត​មួយ​ នេះ ត្រូវបាន​ផ្សាភ្ជាប់ ដោយ​តំបន់​ទាំងពីរ​គឺ ដូន ណៃ និង​វាលទំនាប​នៃ​ដែនដី កម្ពុជា​ក្រោម ។ ដូច្នេះ​ បានជា​ផ្ទៃដី​ មាន​លក្ខណៈ​សំយុង​ ទាប​ចុះ​បន្តិច​ម្តងៗ ពី​ទិសឦសាន​ ឆ្ពោះទៅ​ទិស នីរ​តី ។ នៅ​ភាគ​ខាងជើង និង​ភាគ​ឦសាន​នៃ​ខេត្ត​ មាន​ដំបូក និង​ភ្នំ ទាបៗ មួយចំនួន​ភាគ​កណ្តាល ជា​តំបន់​ខ្ពង់រាប និង​ នៅ​ខាង​នីរ​តី​ ជា​តំបន់​ខ្ពង់រាប ប្រសាទ មណ្ឌប (Đồng Tháp Mười)​។​

​លក្ខណៈ​ភូមិសាស្ត្រ​នៃ​ខេត្ត​កំពង់​គោ ត្រូវបាន​កាត់ផ្តាច់​ចេញ​ជាច្រើន​ចំណែក ពីគ្នា​ដោយ​ព្រែក​និង​ស្ទឹង​ជា​ក្រឡា​ចក្រ​ខ្វាត់ខ្វែង ដែល មាន​ប្រវែង​បណ្តោយ ប្រមាណ ៨.៩១២ Km  ។ ព្រែក​ដែលមាន ទំហំ​ធំជាងគេ​គឺ ទន្លេ​ពាម​ស្មៅ​ខាងកើត (Sông Vàm Cỏ Đông)​គឺជា​ចំណែក​មួយ​នៃ​ទន្លេ​ពាម​ស្មៅ (Sông Vàm Cỏ ) ដែលមាន​ប្រភព​ចេញ​មកពី​ទន្លេ​ពាម​ស្មៅ​ចែក​(SôngĐông Nai) ។​

​សូមបញ្ជាក់ថា ទន្លេ​ពាម​ស្មៅ​ចែក យួន​ហៅថា សុង​ដុង​ណាយ (Sông Đông Nai)^(២) ជា​ទន្លេ​មួយ ដែលមាន​ទំហំ​ធំ​ទី​ពីរ បន្ទាប់ ពី​ទន្លេមេគង្គ​នៅ​ដែនដី​កម្ពុជា​ក្រោម ។​

​ ចំណែក​ទន្លេ​ពាម​ស្មៅ​ខាងកើត (Sông Vàm Cỏ Đông) ជា​ទន្លេ​មួយ​ដែល​ហូរ​ពី​ប្រទេស​កម្ពុជា​ចុះ មក​កម្ពុជា​ក្រោម​ឆ្លងកាត់​ទឹកដី ខេត្ត​កំពង់​គោ​។ ព្រែក​នេះ​មាន​ប្រវែង​បណ្តោយ ២២០ គីឡូម៉ែត្រ ក្នុងនោះ​ចំណែក​នៅលើ​ទឹកដី​កម្ពុជា​ក្រោម​ប្រវែង​ប្រមាណ ១៥០ គី ឡូ​ម៉ែត្រ និង​មាន​ទំហំ ៨.៥០០ គីឡូ ម៉ែត្រ ការ៉េ  ^{(៣ )} ។​

​រដ្ឋបាល​ភូមិសាស្ត្រ និង ផ្ទៃដី​៖

​ បច្ចុប្បន្ន ខេត្ត​កំពង់​គោ​រដ្ឋាភិបាល​បក្ស​កុ​ម្មុយ និ​ស្ត​យួន​ចែកចេញជា ១៣ ស្រុក និង​ទី​រួម​ខេត្ត​មួយ ហើយ​មាន​ផ្ទៃដី​ចំនួន ៤.៤៩១,១៨៧ km² ។​

​ប្រវត្តិ​៖

​ ខេត្ត​កំពង់​គោ​គឺជា​ភូមិសាស្ត្រ​ផ្នែក​មួយ នៅ​ដែនដី​កម្ពុជា​ក្រោម​ដែលមាន​ជនជាតិដើម​ខ្មែរក្រោម រស់នៅ​ជា​យូរលង់​មកហើយ ។ នៅ​ភាគ​ឦសាន​នៃ ខេត្ត​នេះ  ក្រុម​អ្នក​បុរាណវិទ្យា​បាន​រកឃើញ​នូវ​របស់ ធ្វើ​ពី​ថ្ម​ដែលមាន​អាយុកាល​ប្រហែល ៣០០០ ឆ្នាំ និង​នៅ ភាគ​អាគ្នេយ៍ នៃ​ខេត្ត​ពួកគេ​បាន​រកឃើញ​នូវ​របស់​ធ្វើ​ពី​ដែក ដែលមាន​អាយុកាល​ជាង ២.៧០០ ឆ្នាំ ។ អ្វីដែល​គួរ​ឲ្យ​ចាប់អារម្មណ៍ ទៀត​នោះ គឺ​នៅ​ខេត្ត​កំពង់​គោ មាន​ស្ថានីយ៍​វប្បធម៌​អូរ​កែវ (Oc Eo) ដល់​ទៅ ១០០ កន្លែង ក្នុងនោះ​មាន​ទាំង​កំណាយ​វត្ថុ​ចំនួន ១២.០០០ ដែល​បាន​រកឃើញ​សុទ្ធតែជា​កេរដំណែល​វប្បធម៌​បុរាណ នៃ​អាណាចក្រ​នគរ​ភ្នំ​ដែល មាន​អាយុកាល​ចាប់ពី​សតវត្សរ៍​ទី ១ ដល់ ទី ៧ នៃ​គ្រឹ​ស្ត​សករាជ ។ កំណាយ​វត្ថុ​ទាំងអស់នេះ បាន បង្ហាញ​ឲ្យ​ឃើញ​នូវ​អាយុកាល​ដ៏​បុរាណ នៃ​ទឹកដី​ខេត្ត​កំពង់​គោ សព្វថ្ងៃ​និយាយ ដោយឡែក និង​ទូទាំង​ដែនកម្ពុជា​ក្រោម​និយាយ​រួម គឺជា​អតីត​ទីតាំង​នៃ​មជ្ឈមណ្ឌល​នយោបាយ​វប្បធម៌ និង​សាសនា របស់​អាណាចក្រ​នគរ​ភ្នំ និង អាណាចក្រ​ចេនឡា ។​

​សម័យ​ស្តេច​យួន​ ឈ្មោះ​យ៉ា​ឡុង (Gia Long) សោយរាជ្យ​ពី​ឆ្នាំ ១៨០២ ដល់ ១៨២០ និង ម៉ិ​ញ ម៉ាង (Minh Mang) សោយរាជ្យ នៅ​ទីក្រុង​ហ្វេ​ពី​ឆ្នាំ ១៨២០ ដល់ ១៨៤០ បាន​ចូល​វាតទី​ទឹកដី​កម្ពុជា ក្រោម​បាន​ប្តូរ​ឈ្មោះ​ស្រុក​នៅ​កម្ពុជា​ក្រោម​ឲ្យ​ទៅជា​ខេត្ត​ទាំង ៦ ជា​ភាសា​យួន​គឺ​៖

•     មេ​-​ស         Định Tường

•     ចង្វា​ត្រពាំង   Biên Hòa

•     ព្រៃនគរ       Gia Định

•     លង់​ហោរ     Vĩnh Long

•     មាត់ជ្រូក      An Giang

•     ពាម           Hà Tiên

​ពេល​បារាំង​ចូល​ត្រួតត្រា​ដែនដី  កម្ពុជា​ក្រោម​ខេត្ត​ទាំង ៦ ខាងលើ​ត្រួវបាន​បែង​ចែកចេញជា ២១ ខេត្ត ។​

​ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៨៨៩ ព្រៃនគរ (Gia Định) ត្រួវ បាន​បែង​ចែកចេញជា ៣ ខេត្ត​គឺ​៖

•     កំពង់​គោ  Tân An

•     ផ្សារ​ធំ  Chợ Lớn

•     រោងដំរី  Tây Ninh

​ចំណែក​ខេត្ត​មេ​-​ស (Định Tường) ត្រូវបាន​បែង​ចែកចេញជា ៣ ខេត្ត​គឺ​៖

មេ​-​ស Mỹ Tho
ដំបូក​កោង Gò Công
ផ្សារ​ដែក Sa Đéc

​ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៥៦ ខេត្ត​កំពង់​គោ បាន​ត្រូវ​រដ្ឋាភិបាល​សារ​ធារ​ណ​រដ្ឋ​យួន​បូ​កប​ញ្ជូ​ល​ដី​មួយ​ភាគ​ធំ​នៃ​ និគម​ផ្សារ​ធំ (Chợ Lớn) ហើយ​ប្តូរ​ឈ្មោះ​ពី​ខេត្ត​តឹង​អាង​(Tân An) ទៅជា​ខេត្ត​ឡុង​អាង (Long An) វិញ^(៤)។​

​បច្ចុប្បន្ន ខេត្ត​កំពង់​គោ​ត្រូវបាន​រដ្ឋាភិបាល​និង​ជនជាតិ​យួន​ហៅថា ខេត្ត​ឡុង​អាង (Long An)​។​

​ចំនួន​ប្រជាជន​៖

​ ឆ្នាំ ២០០៤ ខេត្ត​កំពង់​គោ មាន​ប្រ ជា​ជន សរុប​ជិត ១.៣៧៦.៦០២ នាក់ ។ នេះ​បើ​យោងតាម​ស្ថិតិ​ជំរឿន ដោយ​រដ្ឋាភិបាល បក្សកុម្មុយនិស្ត​យួន​។​

​ជនជាតិ និង សាសនា​៖

​ ខេត្ត​កំពង់​គោ បច្ចុប្បន្ន​មាន​ប្រជាជន​តែ​ពីរ​ជនជាតិ​រស់នៅ​ប៉ុណ្ណោះ គឺ​ជនជាតិដើម​ខ្មែរក្រោម និង​ជនជាតិ​យួន ។ ជនជាតិដើម​ខ្មែរ ក្រោម ទូ​ទៅជា​អ្នក​កាន់​ព្រះពុទ្ធសាសនា​។​ចំណែក​ជនជាតិ​យួន​ជា​អ្នកខ្លះ​ កាន់សាសនា​គ្រឹ​ស្ត  ខ្លះ​ព្រះពុទ្ធសាសនា ខ្លះ​ដំណឹង​ល្អ (Tin Lành) និង​ខ្លះទៀត​កាន់សាសនា​កាវ ដាយ (Cao Đài)  ៕

​ឯកសារយោង​៖

• (១) http://vi.wikipedia.org/wiki/Long_An
• (២) http://vi.wikipedia.org/wiki/S%C3%B4 ng_ %C4%90%E1%BB%93ng_Nai
• ទន្លេ ​ពាម​ស្មៅ​ចែក ត្រូវបាន​ជនជាតិ​ហៅថា​Sông Đồng Nai  ព្រោះ​ទន្លេ​នេះ​ជា​ទន្លេ​មួយ​ធំ ឋិត​ក្នុង តំបន់​ដូន​ណៃ ដែល​ភាសា​យួន​ហៅថា ដុង​ណាយ​(Đồng Nai)  មិនមែន វាល​ប្រើស ទេ ។​
• (៣) http://www.vnn.vn/province/tayninh/view5.htm
• (៤)http://vi.wikipedia.org/wiki/T%C3%A2n_An

ប្រភព ៖ VOKK